تاریخچه آسانسور در ایران
آسانسور یکی از ابتدائی‌ترین ماشین‌های ساده ساخت دست بشر است که همواره به کمک او آمده‌است. در این پست به ایجاد و رشد صنعت آسانسور در ایران می پردازیم.
در دانشنامه بریتانیکا آمده که ویتروس، معمار رومی، ۲۶ سال قبل از میلاد در نوشته‌های خود از وسایلی نام برده‌است که ۲۳۶ سال قبل از میلاد در جا به جایی وسایل در بناها استفاده می‌شده‌است. اولین آسانسورهای باری قرقره‌ای در آن دوران اختراع گردید و با یک حرکت تکاملی دراز مدت، مسیرهای دشوار رشد دانش علمی و فنی و تجربیات در این زمینه به صورتی مداوم تاکنون طی کرده‌است و همزمان با توسعه تمدن و با رشد اقتصادی و توسعه فنی و علمی کشورها و با همکاری فنی با یکدیگر، دانش فنی سیستم‌های حمل و نقل عمودی نیز توسعه سریعی یافت.
پایه‌گذار علمی و طراح آسانسورهای امروزی، دانشمند و ریاضی‌دان بزرگ، آتوود است. ماشین آتوود شامل دو وزنه‌ای متصل به یکدیگرست که روی فلکه ای، به بالا و پایین حرکت می‌کنند.
از بررسی معماری ساختمان‌ها در گذشته می‌توان فهمید که در گذشته توان ساخت ساختمان‌های بلند وجود داشته‌است. ولی شاید دلیل اینکه چرا این کار چندان رواج نداشته، وجود پله‌های بسیار بوده‌باشد. این مشکل همچنان پابرجا بود تا اینکه یک مکانیک آمریکایی به نام الیشا اوتیس ایمنی را در بالابر با به‌کارگیری چرخی ضامن‌دار که در صورت پاره‌شدن طناب، اندکی پس از سقوط بالابر را متوقف می‌کرد، فراهم کرد. این اختراع که در سال ۱۸۵۴ در نمایشگاهی در نیویورک پرده‌برداری شد، مقدمه‌ای برای کاربرد گستردهٔ بالابر بود.
ناصرالدین شاه در سفرنامه فرنگ خویش در تعریف و توصیف آسانسور می‌گوید: رفتیم به مریض‌خانه سنت توماس … از مرتبه‌های زیر اسبابی دارند که ناخوش را روی تخت گذاشته از توی اتاق زیر می‌کشند به مرتبه بالا می‌برند. بسیار تماشا داشت که ناخوش حرکت نکند.
ورود به ایران
صنعت آسانسور ایران قدمتی هشتاد ساله دارد و اگر گفته‌های بدون مدرک در مورد نصب آسانسور در کاخ گلستان توسط ناصر الدین شاه را نادیده بگیریم، اولین آسانسورها که آن هم البته اثری از آن‌ها بجا نیست در پالایشگاه آبادان در دوران حکومت احمد شاه قاجار نصب شده‌است اما آنچه مسلم و قابل بررسی است اولین آسانسورها در ساختمان‌هایی که در زمان پهلوی اول ساخته شده‌است نصب شده و در ساختمان‌های اطراف میدان امام خمینی (میدان سپه سابق) مثل باشگاه افسران ستاد ارتش، کتابخانه ملی آثار آن وجود دارد و بسیاری از آن‌ها توسط کارشناسان خارجی و به کمک نسل اول متخصصین صنعت آسانسور ایران نصب و راه اندازی شده‌است.
نسل اول ساختمان‌های بیش از سه طبقه در ایران در دوران پهلوی اول و آپارتمان‌سازی به صورت امروزی از سال ۱۳۳۵ در دوران پهلوی دوم شروع شده‌است. بنابراین دوران رشد صنعت آسانسور ایران را از سال ۱۳۳۵ به بعد باید نامگذاری کرد.
ابتدا آسانسورها کامل و بسته‌بندی شده از خارج از کشور به ایران وارد می شدند. اما به تدریج شرکت‌های ایرانی فروش و نصب آسانسور در ایران به وجود می‌آیند و در سال ۱۳۴۵ اولین کارگاه تولید در و کابین توسط اوکسن الکسانی با کپی‌برداری از روی در و کابین‌های شرکت‌های اروپایی به وجود می‌آید.
سال ۱۳۴۵ در طرح‌های وزارت مسکن و شهرسازی برای آپارتمان‌سازی برنامه‌ریزی شد. با ایجاد شهرک‌های مسکونی در اطراف شهرهای بزرگ برای ساخت اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران برنامه‌ریزی می‌شود.
شیندلر
در سال ۱۳۵۰ اولین کارخانه آسانسورسازی ایران با نام ایران شیندلر در زمینی به مساحت چهل هزار متر مربع واقع در شهر صنعتی البرز قزوین شروع به ساخت شد. و در سال ۱۳۵۳ این کارخانه با ظرفیت اولیه تولید چهارصد دستگاه آسانسور تحت لیسانس شیندلر سوئیس به بهره‌برداری می‌رسد و بطور همزمان جهت پرورش نیروی متخصص در نصب آسانسورهای خود مبادرت به برگزاری دوره‌های کامل آموزشی تئوری و عملی نصب آسانسور می‌نماید که در هر دوره حدود ۲۰ نفر تکنسین موفق به کسب مدرک مهارت نصب می‌شوند و این دوره‌ها از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ ادامه داشت و امروز دانش آموختگان آن دوره‌ها زبده‌ترین و کارآمدترین افراد در صنعت آسانسور در ایران می‌باشند و اغراق نمی‌باشد اگر از شرکت آسانسورسازی ایران شیندلر به عنوان مادر صنعت نوین آسانسور در ایران یاد کرد.
همچنین به‌طور همزمان اولین کارخانه سازنده قطعات آسانسور در ایران با نام تسلا ــ ایران تولید خود را شروع می‌کند.
سال ۱۳۵۴ کارخانه آسانسور و پله برقی ایران در ابهر تأسیس و تحت لیسانس هاوس هان آلمان شروع بکار می‌کند. شرکت اوتیس آمریکا نیز اقدام به خرید زمینی در شهر صنعتی ساوه نموده و برنامه‌ریزی برای تأسیس کارخانه می‌کند.
سال ۱۳۵۵ شرکت ایران امباربا کارخانه تولید آسانسور خود را در شهر صنعتی رشت تحت لیسانس امباربا اسپانیا تاسیس می‌کند.
در کنار شرکت‌های تولیدی فوق حدود سی شرکت نصب و فروش آسانسور هم در ایران تا سال ۱۳۵۷ دائر می‌شود که بعضی از این شرکت‌ها نمایندگی فروش شرکت‌های فوق را در تهران و شهرستان‌ها دریافت می‌کنند. همچنین چند کارگاه تولید در و کابین هم ایجاد می‌شود که شرکت‌های فروش و نصب آسانسور را یاری می‌دهند.
پس از انقلاب:
کارشناسان خارجی از ایران می‌روند و ایران تحریم اقتصادی می‌شود و واردات قطع می‌شود.
- شرکت ایران شیندلر که بیشتر سهام آن متعلق به بانکهاست با ملی شدن بانک‌ها عملاً دولتی می‌شود و توسط وزارت مسکن و شهرسازی اداره می‌شود.
- شرکت آسانسور و پله برقی ایران که سهام آن خصوصی است با عدم ورود آسانسور از خارج تعطیل می‌شود.
- پروژه اوتیس آمریکا نیمه کاره باقی می‌ماند. زمین آن در شهر صنعتی ساوه و دفتر فروش در تهران مصادره می‌شود و وزارت بازرگانی عهده‌دار اداره اش می‌شود.
- شرکت ایران امباربا که با سرمایه‌گذاری بانک صنعت و معدن و سرمایه‌گذار خصوصی ایجاد شده با خروج سرمایه‌گذار خصوصی از ایران توسط بانک صنعت و معدن اداره می‌شود.
شروع جنگ:
پس از انقلاب در سال ۱۳۵۹ جنگ تحمیلی آغاز می‌شود و آپارتمان‌سازی بجز در موارد ضروری تعطیل می‌شود. و در نتیجه آسانسور ایران رو به رکود می‌رود. چون ایران در محاصره اقتصادی واقع شده‌است قطعات آسانسور مورد نیاز در ایران ساخته می‌شود. بسیاری از قطعات که در گذشته ساخت آن قابل بررسی هم نبود، بعد از انقلاب در ایران ساخته می‌شود.
خاتمه جنگ و دوران بازسازی:
بلافاصله پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ صنعت ساختمان در ایران شروع به رشد می‌کند و به این دلیل صنعت آسانسور ایران نیز به حرکت در می‌آید؛ ولی بدون حضور شرکت‌هایی که قبل از انقلاب در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بغیر از شرکت ایران شیندلر که هنوز تحت لیسانس شیندلر سوئیس فعال است.
منبع : ویکی پدیا
بدون دیدگاه